Yaşamak Dediğimiz Şey kitabında bulunan 192 aforizmanın bir tanesinde “Dini kullanarak, diğer insanların da kendileri gibi düşünmesini sağlamak amacıyla herkesin bu kelamı kendi yorumuyla sunduğunu görüyoruz.” demiştir.

Sadece dini kullanarak değil, yaşanılan toplumun duygusal ögelerini, örfünü, adetini, milli değerlerini veya herhangi bir vicdani durumu kullanarak kendi yorumuna ortak aramak, kendi düşüncesi doğrultusunda insanları yönetmek veya vicdanlara hitap ederek insanları sömürmek modadır.

Spinoza’nın yaşadığı 1960’lı yıllardan tutunda günümüze hatta geleceğe kadar bu durum böyle gidecektir. Düşünüldüğü zaman veya tarihe bakıldığı zaman kesinlikle görülecektir ki yukarıda saydığım herhangi bir durum kullanılarak insanlar yönetilmiştir. Dinin kullanılmasını, sosyolojik yapıya veya tarihe etkisini bir iki örnekle tekrar hatırlayalım.

Zamanında kendi halkını “Cennetten Topraklar Satıyoruz” diyerek kandıran, kandırma sonucunda zenginleşen kiliseler ve din adamları vardı. Spinoza’nın düşüncesi olan “kendileri gibi düşünmesini sağlamak amacıyla” değilde insanlar şu yalanı düşünsün biz zengin olalım diye yarattıkları bu durumu Martin Luther “Cehennemi Satın Alarak” sonlandırmıştır.

Biraz daha yakın zamana gelecek olursak Türkiye Cumhuriyeti kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’e ve Kuvayi Milliye kuvvetlerine karşı Kurtuluş Mücadelesi sırasında fetvalar çıkartarak kendi düşüncelerini halka yine dini kullanarak aktarmaya çalışan insanlar eksik olmadı.

Bunlar ve daha bunlar gibi dini veya herhangi bir konuyu kendi çıkarları için, yalan yanlış bir şekilde kullan insanları her zaman bilgili, akıllı ve okumuş insanlar yenecektir.

Bizler, başkasının bize verdiği bilgiyi sorgulamazsak, dini veya herhangi bir konuyu kullanarak bizi kölesi yapmak isteyenlere karşı mücadelemize devam etmezsek güzel insanların zamanında verdiği mücadele elbet bir gün boşa gidecektir.