Ferenc Herczeg
Cumhuriyet
Tiyatro, Tragedya
127
Macar Edebiyatı denildiğinde akla gelen isimler arasında F. Herczeg’de yerini almıştır. Biz de bugün Macar yazar F. Herczeg’in kaleminden çıkan Bizans isimli bu tragedyayı ele alacağız. Eser hakkında konuşmadan önce belirtilmesi gereken husus ise Macar eleştirmenlerinin bu eseri, Macar yazınının en iyi tarihsel tragedyası olan “Bank Ban”ın yanına koymalarıdır. Gelelim bu eserin konusuna;
Yıl 1453, Sultan Mehmet surlara dayanmış lakin henüz kente girmemişti… Surların içerisinde ne olursa olsun kentin kaderi belliydi. Alın yazılarına karşı koymak isteyen Bizans İmparatorluğu, son çırpınışlarıyla saldırılarına devam eder. Lakin Cenevizlilerin son saldırıları ancak Sultan Mehmet’in hırsını arttırmaya yarıyordu. Surlar, Mehmet’in emirleriyle, bir bir dövülüyordu. Surların içerisinde ise kaos hakimdi. Kimisi Sultan Mehmet’in kuşatmasını kabullenmiş heyecanla bekliyor, kimisi af dilemek için kaçma planları yapıyor kimisi de olayları görmezlikten geliyordu. 1453 yılı Mayısının 29’uncu günü yani Bizans imparatorluğunun son günü, İmparatorun taht salonunda geçen olaylar F.Herczeg’in kaleminden çıkıp bizlerin karşısına geliyor. İmparatorluğun son gününü anlatan bu tragedya üç perdeden oluşmaktadır.
Bizans kitabının detayına girmeden eseri birkaç alıntı ile yorumlamak isterim. Eserin ilk perdesinde Sultan Mehmet’in Bizans’ı kuşatması an meselesidir. Sayfa 23’te, Başmabeyinci Spiridion ve Amiral Laskaris arasında geçen diyalogun bir kısmı şu şekildedir;
Nitekim Sultan Mehmet’in Bizans’ı kuşatması an meselesiyken halkı, askerleri hatta imparatoriçeyi bile korku sarmıştı. Bu sebeple savaşarak kurtulamayacaklarını anlayan insanların son çırpışları da yetersiz kalmıştı. Hal böyleyken bazı kesim kendisine boyun eğenlere karşı yüce yürekli olan Sultan Mehmet’in buyruğuna girmeye hazırlanıyordu. “Çünkü Mehmet kendisine boyun eğenlere karşı yüce yüreklidir, fakat inatçı ve boş savunmalarla hırslandırılırsa hıncı öldürücüdür.” İmparatoriçe kadınlığını kullanarak Sultan’ı etkilemeye çalışmaya karar verir ve “O erkekler erkeği, kadınlar kadınının nasıl selamladığını görsün.” der.
Buna Rağmen Mehmet’in gücünü hafife alanlar, olayları kör olmamalarına rağmen göremeyenler, kendi imparatorlarını yalanlarla pohpohlayan bir kesim buluyordu. Tabi bu tarz insanlar her toplumda, her yüzyılda var olmuşlardı. Bilinçsizce liderlerine, öncülerine inanan bu insanlardan bazıları “…fakat imparatorumuzun kutsal yüzünü sur üzerinde görünce bu tanrısal görünüşten ezilmiş bir durumda, fakat yine de hayranlık içinde diz çökmüş ve kanlı silahlarını ellerinden düşürmüşler.” şeklinde konuşmaya, çevresindeki diğer cahilleri etkilemeye devam eder. Kulaktan kulağa yayılan bilgilerle, pireyi deve etmelerle Bizans ordusunda “çayırdaki otun sayısı kadar”, “Ormandaki ağaçların yaprakları kadar, “Çöldeki kum taneleri kadar…” savaşçı olduğuna inanıyorlardı. Böyle olsa bile Mehmet’in karşısında duramayacaklarını fark edemeyecek kadar kör olan bu insanların sonu zaten belliydi. Eserin ikinci ve üçüncü perdesinde İmparatorun sonunun nasıl geldiğini, son çırpınışlarının çaresizce ve yetersiz oluşunu okuyoruz.
Üç perdeden oluşan bu eser, Cumhuriyet gazetesi tarafından Cumhuriyet’in 75.yılında, Türk okuruna bir “Aydınlanma Kitaplığı” kazandırmak amacıyla verilen eserler arasındadır. 1940’lı yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı’nca yayımlanan dünya klasikleri başta olmak üzere birçok eseri okurlara sunmaya başlayan gazete, bakanlık tarafından yayınlanmayan bazı eserleri de sunmaya devam etmiştir. Ek olarak Bizans eserini, Macarca’dan Türkçe’ye Sadrettin Karatay çevirmiştir.
Bizans’ın son İmparatorudur. Sultan Mehmet’in şehri kuşatması sırasında çaresizlik çekmektedir.
Bizans İmparatoriçesi, aynı zamanda Trabzon İmparatorunun kızıdır. Kuşatma anı İmparator’a karşı sadık değildir.
Cenevizli ücretli askerlerin komutanı. İmparatorun en sadık hizmetçisidir. Son ana kadar İmparator için savaşır.
Sultan Mehmet’in kardeşi Şehzade Ahmet… Bazı kesim onu “Peygamber’in Kılıcı” diye adlandırmaktadır.
Ferenc Herczeg, 22 Eylül 1863’te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nda doğdu. Milliyetçi bir çizgi izleyen Herczeg, 90 yaşında, 24 Şubat 1954 tarihinde hayata gözlerini yumdu.
veya.
Çünkü.
Çünkü.
Bundan Böyle
Nedeniyle
veya.
Bu Yüzden.
Çünkü.
veya.
Çünkü.
Çünkü.
Bundan Böyle
Nedeniyle
veya.
Bu Yüzden.
Çünkü.
veya.
Çünkü.
Çünkü.
Bundan Böyle
veya.
Çünkü.
Çünkü.
Bundan Böyle
Nedeniyle
veya.
Bu Yüzden.
Çünkü.
Nedeniyle
veya.
Bu Yüzden.
Çünkü.